سوره ۸۰: عبس

سوره ۸۰: عبس - جزء ۳۰ - ترجمه قمشه‌ای

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

به نام خداوند رحمتگر مهربان

عَبَسَ وَتَوَلَّى ﴿۱﴾

عبوس و ترشرو گشت. (۱)

أَنْ جَاءَهُ الْأَعْمَى ﴿۲﴾

چون آن مرد نابینا حضورش آمد. (۲)

وَمَا یُدْرِیکَ لَعَلَّهُ یَزَّکَّى ﴿۳﴾

و تو چه می‌دانی ممکن است او مردی پارسا و پاکیزه صفات باشد. (۳)

أَوْ یَذَّکَّرُ فَتَنْفَعَهُ الذِّکْرَى ﴿۴﴾

یا (به تعلیم رسول) به یاد خدا آید و ذکر حق او را سودمند افتد. (مراد عبد اللّه مکتوم است که چون حضور رسول برای تعلیم قرآن آمد جمعی از اکابر کفار قریش نزد حضرت بودند، حضرت از حرص بر ایمان و هدایت آنها به او توجه کامل نکرد و به صحبت مشغول بود و مرد متشخصی از امویان بر آن نابینا ترشرویی و اظهار انزجار نمود. بر نکوهش او و حرمت عبد اللّه این آیات نازل شد). (۴)

أَمَّا مَنِ اسْتَغْنَى ﴿۵﴾

اما آن که دارا (و مغرور دنیا) است. (۵)

فَأَنْتَ لَهُ تَصَدَّى ﴿۶﴾

تو به او توجه کنی (و حریص بر ایمان او باشی). (۶)

وَمَا عَلَیْکَ أَلَّا یَزَّکَّى ﴿۷﴾

در صورتی که اگر او به پارسایی نپردازد بر تو تکلیفی نیست. (۷)

وَأَمَّا مَنْ جَاءَکَ یَسْعَى ﴿۸﴾

اما آن کس که (چون عبد اللّه مکتوم به شوق دل برای ذکر خدا) به سوی تو می‌شتابد. (۸)

وَهُوَ یَخْشَى ﴿۹﴾

و او مرد خدا ترس و با تقوایی است. (۹)

فَأَنْتَ عَنْهُ تَلَهَّى ﴿۱۰﴾

تو از توجه به او خود داری می‌کنی! (۱۰)

کَلَّا إِنَّهَا تَذْکِرَةٌ ﴿۱۱﴾

این روا نیست، که آیات حق برای پند و تذکر (همه خلق) است. (۱۱)

فَمَنْ شَاءَ ذَکَرَهُ ﴿۱۲﴾

تا هر که بخواهد پند گیرد. (۱۲)

فِی صُحُفٍ مُکَرَّمَةٍ ﴿۱۳﴾

آیات الهی در صحیفه‌هایی مکرّم (یعنی لوح محفوظ یا کتب آسمانی یا قلوب پاکان) نگاشته است. (۱۳)

مَرْفُوعَةٍ مُطَهَّرَةٍ ﴿۱۴﴾

که آن صحیفه‌ها بسی بلند مرتبه و پاک و منزه (از خطا) است. (۱۴)

بِأَیْدِی سَفَرَةٍ ﴿۱۵﴾

(سپرده) به دست سفیران حق (و فرشتگان وحی) است. (۱۵)

کِرَامٍ بَرَرَةٍ ﴿۱۶﴾

که ملائکه مقرب عالی رتبه با حسن و کرامتند. (۱۶)

قُتِلَ الْإِنْسَانُ مَا أَکْفَرَهُ ﴿۱۷﴾

ای کشته باد انسان (بی ایمان) که تا این حد کفر و عناد می‌ورزد! (۱۷)

مِنْ أَیِّ شَیْءٍ خَلَقَهُ ﴿۱۸﴾

(نمی‌نگرد که) خدا و را از چه چیز خلق کرده است؟ (۱۸)

مِنْ نُطْفَةٍ خَلَقَهُ فَقَدَّرَهُ ﴿۱۹﴾

از آب نطفه (بی قدری بدین صورت زیبا) خلقتش فرمود (۱۹)

ثُمَّ السَّبِیلَ یَسَّرَهُ ﴿۲۰﴾

سپس راه (خروج از نقص به کمال) را بر او سهل و آسان گردانید. (۲۰)

ثُمَّ أَمَاتَهُ فَأَقْبَرَهُ ﴿۲۱﴾

آن گاه (به وقت معین) او را بمیراند و به خاک قبر سپرد. (۲۱)

ثُمَّ إِذَا شَاءَ أَنْشَرَهُ ﴿۲۲﴾

و سپس هر وقت خواهد باز او را از قبر بر انگیزد. (۲۲)

کَلَّا لَمَّا یَقْضِ مَا أَمَرَهُ ﴿۲۳﴾

چنین نیست (که منکران معاد می‌پندارند) بشر کافر هنوز آنچه خدا امر کرده به جا نیاورده (تا سعادت ابد یابد). (۲۳)

فَلْیَنْظُرِ الْإِنْسَانُ إِلَى طَعَامِهِ ﴿۲۴﴾

آدمی باید به قوت و غذای خود به چشم خود بنگرد. (۲۴)

أَنَّا صَبَبْنَا الْمَاءَ صَبًّا ﴿۲۵﴾

که ما آب باران فرو ریختیم. (۲۵)

ثُمَّ شَقَقْنَا الْأَرْضَ شَقًّا ﴿۲۶﴾

آن گاه خاک زمین بشکافتیم. (۲۶)

فَأَنْبَتْنَا فِیهَا حَبًّا ﴿۲۷﴾

و حبوبات برویانیدیم. (۲۷)

وَعِنَبًا وَقَضْبًا ﴿۲۸﴾

و باغ انگور و نباتاتی که هر چه بدروند باز بروید. (۲۸)

وَزَیْتُونًا وَنَخْلًا ﴿۲۹﴾

و درخت زیتون و نخل خرما. (۲۹)

وَحَدَائِقَ غُلْبًا ﴿۳۰﴾

و باغهای پر از درختان کهن. (۳۰)

وَفَاکِهَةً وَأَبًّا ﴿۳۱﴾

و انواع میوه‌ها و علفها و مرتعها. (۳۱)

مَتَاعًا لَکُمْ وَلِأَنْعَامِکُمْ ﴿۳۲﴾

تا شما آدمیان و حیوانات شما هم از آن بهره‌مند شوید. (۳۲)

فَإِذَا جَاءَتِ الصَّاخَّةُ ﴿۳۳﴾

(به یاد آرید) آن گاه که ندای مهیب قیامت (به گوش همه خلق) برسد. (۳۳)

یَوْمَ یَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِیهِ ﴿۳۴﴾

آن روز که (از وحشت و هولناکی) هر کس از برادرش می‌گریزد. (۳۴)

وَأُمِّهِ وَأَبِیهِ ﴿۳۵﴾

و بلکه از مادر و پدرش. (۳۵)

وَصَاحِبَتِهِ وَبَنِیهِ ﴿۳۶﴾

و از زن و فرزندانش هم می‌گریزد. (۳۶)

لِکُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ یَوْمَئِذٍ شَأْنٌ یُغْنِیهِ ﴿۳۷﴾

در آن روز هر کس چنان گرفتار شأن و کار خود است که به هیچ کس نتواند پرداخت. (۳۷)

وُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ مُسْفِرَةٌ ﴿۳۸﴾

آن روز طایفه‌ای (که اهل ایمانند) رخسارشان فروزان است. (۳۸)

ضَاحِکَةٌ مُسْتَبْشِرَةٌ ﴿۳۹﴾

خندان و شادمانند. (۳۹)

وَوُجُوهٌ یَوْمَئِذٍ عَلَیْهَا غَبَرَةٌ ﴿۴۰﴾

و رخسار گروهی گرد آلود غم و اندوه است. (۴۰)

تَرْهَقُهَا قَتَرَةٌ ﴿۴۱﴾

و به رویشان خاک سیاه ذلّت و خجلت نشسته. (۴۱)

أُولَئِکَ هُمُ الْکَفَرَةُ الْفَجَرَةُ ﴿۴۲﴾

آنها همان کافران و بدکاران عالمند. (۴۲)